Το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικόπολης στην περιοχή Λούρου και Στεφάνης-Πορεία εργασιών ανάδειξης και περιγραφή υδραγωγείου (Εικονες)

Το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο της Νικόπολης αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα τεχνικά έργα των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων,
που κατασκευάστηκε με σκοπό...
την υδροδότηση της πόλης του Αυγούστου (Νικόπολη) από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου, στον ποταμό Λούρο. Η επιλογή των πηγών βασίστηκε στην ποιότητα και ποσότητα του νερού και στο εφικτό της μεταφοράς του.

Στο πλαίσιο της Πράξης «Ανάδειξη Ρωμαϊκού Υδραγωγείου Νικόπολης Νομού Πρέβεζας», ενταγμένου στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013, επιλέχθηκαν μέσα από την εγκεκριμένη Μελέτη Ωρίμανσης , να αναδειχθούν και να λειτουργήσουν ως οργανωμένοι αρχαιολογικοί χώροι, πέντε αντιπροσωπευτικές θέσεις:

θέση 1 – Άγιος Γεώργιος,
θέση 2 – Κοκκινόπηλος,
θέση 3α-3β: Στεφάνη και Σκάλα Λούρου αντίστοιχα,
θέση 4: Αρχάγγελος και
θέση 5: Νυμφαίο Νικόπολης.


Πορεία Υδραγωγείου/Περιγραφή

Το υδραγωγείο, με κατεύθυνση βορειοανατολική – νοτιοδυτική, διέσχιζε σχεδόν όλο το ανατολικό, κεντρικό και νότιο τμήμα της σημερινής Νομαρχιακής Ενότητας Πρέβεζας, διανύοντας απόσταση που εκτιμάται σε 70 περίπου χιλιόμετρα από τον Άγιο Γεώργιο έως τη Νικόπολη.

Οι πηγές του Αγίου Γεωργίου βρίσκονται στις υπώρειες του ασβεστολιθικού υψώματος Ίσιωμα δίπλα στον ομώνυμο ιερό ναό σε απόλυτο υψόμετρο 112,96μ., και είναι μεγάλης παροχής. Το νερό από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου, με το κύριο σημείο εκφόρτισης του νερού να βρίσκεται μεταξύ της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και του κωδωνοστασίου, χώρος που είναι καλυμμένος με σύγχρονα έργα υδρομάστευσης, καθώς από τις ίδιες πηγές υδροδοτείται σήμερα το 70% του πληθυσμού των νομών Πρέβεζας, Άρτας και Λευκάδας, διοχετεύονταν στον αγωγό μέσω μεγάλης ορθογώνιας σε κάτοψη δεξαμενής υδρομάστευσης.

Λείψανα του κυρίου αγωγού που έχει τη μορφή αύλακας, πλ. 0,75-0,80μ., διατηρούνται σχεδόν σε όλο το μήκος του, περίπου 230μ.

Η αύλακα έχει κατασκευαστεί με μικτό τρόπο, εν μέρει κτιστή, εν μέρει λαξευμένη και η κάλυψη είναι θολωτή με οξυκόρυφη κτιστή καμάρα από χυτό υλικό με μέγιστο εσωτερικό ύψος 1,20μ. Ο αγωγός κινείται προς βορρά για να υδροδοτήσει τις 2 γέφυρες -τις δύο τοξωτές συγκλίνουσες στο δυτικό άκρο πεσσοστοιχίες, τη βόρεια και τη νότια, ενώ στο ανατολικό απέχουν μεταξύ τους 70μ. Οι δύο πεσσοστοιχίες διατηρούνται σε μεγάλο ύψος και παρουσιάζουν μεταξύ τους αρκετές διαφορές, οι οποίες πιθανότατα να οφείλονται στο διαφορετικό χρόνο κατασκευής τους και στις ανάγκες που κάλυπταν.

Οι πεσσοστοιχίες-γέφυρες παροχέτευαν το νερό σε κοινό αγωγό που υπήρχε στην δυτική πλευρά του ποταμού, τμήμα του οποίου δεν έχει εντοπιστεί έως την περιοχή του Κοκκινόπηλου (έχει καλυφθεί ή καταστραφεί κατά τις εργασίες για τη διάνοιξη της Εθνικής οδού). Στις περιοχές όπου ο αγωγός διαπερνά ασβεστολιθικά εδάφη έχει τη μορφή λαξευμένης σήραγγας, όπως στην παλαιολιθική θέση του Κοκκινόπηλου. Για τον εξαερισμό της σήραγγας και τον έλεγχο και καθαρισμό του αγωγού ανοίγονται ανά τακτά διαστήματα κάθετα φρεάτια.

Στις πλαγιές βουνών, όταν η υψομετρική δεν το επιτρέπει και προκειμένου να διατηρηθεί σταθερή η κλίση του αγωγού, κατασκευάζεται υποτείχισμα (Στεφάνη, Σκάλα Λούρου) (substructiones), κτιστό δηλαδή τοιχίο, που υποβαστάζει τον κτιστό αγωγό. Το τοιχίο κατασκευάζεται στην εξωτερική, ορατή πλευρά, με ύψος ανάλογο της ευθείας στην οποία πρέπει να διατηρηθεί το επίπεδο του αγωγού. Όταν ο αγωγός διέρχεται χαράδρες, λόφους ή πεδινές εκτάσεις, προκειμένου να διατηρείται σταθερή η κλίση του, υποστηρίζεται με πεσσοστοιχίες ή γέφυρες (opus arcuatum), όπως στον Αρχάγγελο και στο Νυμφαίο, όπου και ολοκληρώνονται οι εργασίες του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου στα πλαίσια του συγκεκριμένου έργου.



ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ «ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΗΣ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ» ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΗΣ (ΘΕΣΗ 3Α) ΚΑΙ ΣΚΑΛΑΣ ΛΟΥΡΟΥ (ΘΕΣΗ 3Β).

ΘΕΣΗ 3α – ΣΤΕΦΑΝΗ:

Οι εργασίες ξεκίνησαν σε αυτή τη θέση με επιφανειακό καθαρισμό, περίφραξη (386 μ.) και τοποθέτηση θύρας. Βελτιώθηκαν οι υφιστάμενοι δρόμοι πρόσβασης (χαλικόστρωση) και κατασκευάστηκε η διαδρομή περιήγησης και οι στάσεις θέασης για να μπορεί ο επισκέπτης με ασφάλεια να προσεγγίζει το μνημείο.
Ολοκληρώθηκαν τέλος οι δοκιμαστικές τομές στην αύλακα του αγωγού και στο σημείο όπου εντοπίστηκε διπλός αγωγός ολοκληρώθηκε η ανασκαφική έρευνα (στο νότιο πέρας του σωζόμενου υποτειχίσματος).

ΘΕΣΗ 3β–ΣΚΑΛΑ ΛΟΥΡΟΥ:

Με συστηματικούς καθαρισμούς, αποψιλώσεις και τακτοποίηση αρχαίου διάσπαρτου οικοδομικού υλικού ξεκίνησαν οι εργασίες και στην εν λόγω θέση. Ολοκληρώθηκε η ανασκαφική έρευνα στο συγκρότημα κτιρίων - ελληνιστικό και νεότερο-, καθώς επίσης και σε τμήμα του αγωγού. Κατά τη διάρκεια των εργασιών εντοπίστηκε τμήμα του αγωγού που σώζεται η θολωτή του κάλυψη (μήκος περίπου 10μ.). Κατά τη διάρκεια λεπτομερούς καθαρισμού παρειάς αγωγού (τομή) απέναντι από το ελληνιστικό κτιρίου αποκαλύφθηκαν εγχάρακτα σημεία. Οι εργασίες αυτή τη χρονική περίοδο συνεχίζονται σε αυτή τη θέση με τις διαδρομές περιήγησης και τις στάσεις θέασης, καθώς επίσης και τη διαμόρφωση του χώρου κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο του κτιριακού συγκροτήματος.

 Εργασίες πραγματοποιούνται και στις υπόλοιπες θέσεις ανάδειξης ανά διαστήματα με σκοπό οι χώροι να γίνουν επισκέψιμοι στο κοινό αλλά και να συγκεντρωθούν τα νέα αρχαιολογικά δεδομένα που θα συμβάλουν στην έρευνα για τη χρονολόγηση και όχι μόνο αυτού του μεγαλειώδους μνημείου. Τις εργασίες πραγματοποιούν με ιδιαίτερο ζήλο το εργατοτεχνικό προσωπικό που έχει προσληφθεί στην Υπηρεσία μας για τις ανάγκες εκτέλεσης του εν λόγω έργου σε συνεργασία με τους μηχανικούς και τους αρχαιολόγους πεδίου (Α. Ρετσίνα, Θ. Κολύβας, Β. Τσαμάτου).



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ


ΕΙΚΟΝΑ 1
ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟΥ(ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ : 
1 Άγιος-Γεώργιος, 2 Κοκκινόπηλος, 3α Στεφάνη,3β Σκάλα Λούρου, 4 Αρχάγγελος, 5 Νυμφαίο

ΕΙΚΟΝΑ 2. 
Πεσσοστοιχίες και αγωγός Αγίου Γεωργίου-θέση ανάδειξης 1

ΕΙΚΟΝΑ 3. 
Τμήμα Ν. πεσσοστοιχίας Αγίου Γεωργίου-θέση ανάδειξης 1

ΕΙΚΟΝΑ 4.  
Κοκκινόπηλος – θέση ανάδειξης 2.

ΕΙΚΟΝΑ 5. 
Στεφάνη – θέση ανάδειξης 3α. Πριν τις εργασίες για την κατασκευή της διαδρομής περιήγησης

ΕΙΚΟΝΑ 6. 
Στεφάνη – θέση ανάδειξης 3α. Μετά τις εργασίες για την κατασκευή της διαδρομής περιήγησης

ΕΙΚΟΝΑ 7.  
Στεφάνη – θέση ανάδειξης 3α. Υποτείχισμα κατά τη διάρκεια αποψιλώσεων

ΕΙΚΟΝΑ 8. 
Στεφάνη – θέση ανάδειξης 3α. Υποτείχισμα κατά τη διάρκεια αποψιλώσεων

ΕΙΚΟΝΑ 9. 
Στεφάνη – θέση ανάδειξης 3α. Υποτείχισμα κατά τη διάρκεια αποψιλώσεων

ΕΙΚΟΝΑ 10. 
Σκάλα Λούρου – θέση ανάδειξης 3β. Κτιριακό συγκρότημα πριν

ΕΙΚΟΝΑ 11. 
Σκάλα Λούρου – θέση ανάδειξης 3β. Κτιριακό συγκρότημα μετά τις εργασίες αποχωμάτωσης

ΕΙΚΟΝΑ 12. 
Σκάλα Λούρου – θέση ανάδειξης 3β. Τμήμα υποτειχίσματος

ΕΙΚΟΝΑ 13. 
Σκάλα Λούρου – θέση ανάδειξης 3β. Τμήμα υποτειχίσματος, κατά τη διάρκεια σωστικής επέμβασης

ΕΙΚΟΝΑ 14. 
Σκάλα Λούρου – θέση ανάδειξης 3β. Τμήμα αγωγού όπου σώζεται η θολωτή κάλυψη

ΕΙΚΟΝΑ 15. 
Αρχάγγελος – θέση ανάδειξης 4.

ΕΙΚΟΝΑ 16. 
Νυμφαίο Νικόπολης – θέση ανάδειξης 5.

Άρθρο των Χρ. Μερκούρη και Ε. Σαλταγιάννη
για το louros-plus.blogspot.gr